احكام جماعت

پیوندهای ویژه

احکام جماعت
نماز جماعت : مسأله ۱۲۲۶ـ نمازجماعت از مهمترین مستحبّات و از بزرگترین شعائر اسلامی است و در روایات، فوق العاده روی آن تکیه شده است، مخصوصاً براي همسايه مسجد يا کسي که صداي اذان مسجد را مي شنود بيشتر سفارش شده و سزاوار است انسان تا مي تواند نمازش را با جماعت بخواند. در روايتي آمده است که اگر يک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر ركعت آن ثواب ۱۵۰ نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا كند هر ركعت ثواب ۶۰۰ نماز و هر قدر عدد نمازگزاران بيشتر شود ثواب نمازشان بيشتر خواهدشد و اگر عدد آنان از ده نفر بگذرد اگر تمام آسمانها كاغذ و درياها مركب و درختها قلم و ملائكه و انس و جن نويسنده شوند، نمي توانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند. مسأله ۱۲۲۷ـ حاضر نشدن به نماز جماعت اگر از روی بی اعتنایی و سبک شمردن باشد حرام است. مسأله ۱۲۲۸ـ مستحبّ است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اوّل وقت که فرادی (تنها) باشد بهتر است و نیز جماعتی که مختصر بخوانند از نماز فرادی که آن را طول دهند برتر است. مسأله ۱۲۲۹ـ هرگاه جماعت برپا شود مستحبّ است کسی که نمازش را فرادی خوانده دوباره باجماعت بخواند و اگر بعداً بفهمد که نماز اوّلش باطل بوده نماز دوم کافی است. مسأله ۱۲۳۰ـ جایز است «امام جماعت» که یک بار نماز خود را با جماعتخوانده آن را با جماعت دیگری دوباره بخواند، امّا بیش از دوبار اشکال دارد، بنابراین يک امام جماعت مي تواند در دو مسجد اقامه جماعت کرده و نماز را دوباره بخواند. مسأله ۱۲۳۱ـ کسی که در نماز وسواس دارد و وسواس او اسباب اشکال نماز می شود، چنانچه بداند در صورتی که نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می شود باید نماز را به جماعت بخواند. مسأله ۱۲۳۲ـ هیچ نماز مستحبّی را نمی توان با جماعت خواند، مگر نماز استسقاء، یعنی نمازی که براي آمدن باران مي خوانند و نماز عيد فطر و قربان که در زمان غيبت امام(عليه السلام) مستحبّ است. مسأله ۱۲۳۳ـ در نمازهای یومیّه هر نمازی را می توان با هر نماز امام اقتدا کرد، مثلاً اگر امام نماز ظهر را می خواند و او نماز ظهر را قبلاً خوانده مي تواند نماز عصرش را با نماز ظهر امام بخواند، ولي اگر امام براي احتياط نمازش را اعاده کرده، نمي تواند نماز خود را با او بخواند، مگر اين که هر دو از جهت احتياط مثل هم باشند. مسأله ۱۲۳۴ـ اگر امام جماعت نماز قضا می خواند می شود به او اقتدا کرد ولی اگر نمازش را احتیاطاً قضا کند اقتدا به او اشکال دارد. مسأله ۱۲۳۵ـ اگر انسان نداند نمازی را که امام می خواند نماز نافله است یا نماز واجب نمی تواند به او اقتدا کند. شرایط نماز جماعت مسأله ۱۲۳۶ـ در جماعت چند چیز باید رعایت شود: اوّل ـ نبودن حایل میان امام و مأموم و همچنین میان مأمومین نسبت به یکدیگر بايد چيزي که مانع ديدن است نباشد، بلکه حايل شيشه اي نيز اشکال دارد، امّا اگر مأموم زن باشد حايل ميان او و مردان مانعي ندارد. مسأله ۱۲۳۷ـ اگر امام در محراب باشد و کسی پشت سر او اقتدا نکرده باشد کسانی که در دو طرف محراب ایستاده اند و به واسطه دیوار محراب امام را نمی بینند نمي توانند به او اقتدا کنند، بلکه اگر كسي هم پشت سر امام اقتدا كرده باشد كساني كه دو طرف او ايستاده اند و به واسطه ديوار محراب امام را نمي بينند جماعت آنها اشكال دارد، ولي صفهايي كه پشت سر آنها قرار دارد نمازشان صحيح است، همچنين اگر صفها به در مسجد برسد و از آن خارج گردد. مسأله ۱۲۳۸ـ هرگاه به واسطه طولانی شدن صفها کسانی که دو طرف صف ایستاده اند امام را نمی بینند مانعی ندارد، همچنين اگر به واسطه طولاني شدن يکي از صفها کساني که در دو طرف آن ايستاده اند صف جلو خود را نبينند جماعتشان صحيح است. مسأله ۱۲۳۹ـ کسی که پشت ستون ایستاده اگر از طرف راست یا چپ به واسطه مأموم دیگر به امام متصل باشد کافی است. شرط دوم ـ بلندتر نبودن جای ایستادن امام از مأموم مسأله ۱۲۴۰ـ جای ایستادن امام از جای مأموم بلندتر نباشد; مگر به مقدار بسیار کم، و اگر زمین سراشیبي باشد و امام در طرفي که بلندتر است بايستد در صورتي که سراشيبي آن زياد نباشد و به آن زمين مسطّح گويند مانعي ندارد. مسأله ۱۲۴۱ـ بلندتر بودن جای مأموم از جای امام اشکال ندارد، ولی اگر امام در صحن مسجد بایستد و عدّه ای از مأمومین در بالکن و پشت بام، و طوري باشد که به آن جماعت نگويند، صحيح نيست. مثل اين که امام در طبقه اوّل بايستد و مأمومين در بعضي از طبقات بالا که از جماعت دور است. شرط سوّم ـ نبودن فاصله میان امام و مأموم مسأله ۱۲۴۲ـ اگر یک یا چند قدم میان امام و مأموم یا مأمومین با یکديگر فاصله باشد، بطوريکه به آن جماعت گويند مانعي ندارد، بنابراين فاصله شدن يک يا دو نفر که نماز نمي خوانند مانعي ندارد، ولي مستحبّ است صفوف کاملاً به هم متّصل باشد. مسأله ۱۲۴۳ـ هنگامی که امام تکبیر می گوید و وارد نماز می شود در صورتی که صفهاي جلوتر آماده نماز باشند همه مي توانند تکبير بگويند و وارد نماز شوند و لازم نيست انتظار بکشند تا صفهاي جلو وارد نماز شوند بلکه انتظار كشيدن بر خلاف احتياط است. مسأله ۱۲۴۴ـ هرگاه بداند یکی از صفهای جلو، نمازشان باطل است اگر صف جلو حایل شود، صفهای بعد نمی توانند اقتدا کنند. شرط چهارم ـ مأموم جلوتر از امام نایستد مسأله ۱۲۴۵ـ اگر مأموم در ابتدای جماعت یا در اثناء، جلوتر بایستد جماعت او باطل می شود، احتیاط این است که مساوي هم نايستد، بلکه کمي عقب تر قرار گيرد و اين عقب تر بودن در تمام حالات نماز مراعات گردد حتّي در حالت رکوع و سجود. احکام جماعت مسأله ۱۲۴۶ـ هرگاه مأموم بداند نماز امام قطعاً باطل است، مثلاً بداند امام وضو ندارد نمی تواند به او اقتدا کند هر چند امام متوجّه نباشد، امّا اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده و یا خدای نکرده کافر بوده است یا نمازش باطل بوده، نماز مأموم صحیح است. مسأله ۱۲۴۷ـ اگر مأموم در اثناء نماز شک کند که نیّت اقتدا کرده یا نه، چنانچه در حالی باشد که اطمینان پیدا کند مشغول جماعت است نماز را به جماعت تمام می كند، ولي اگر اطمينان پيدا نكند بايد نماز را به نيّت فرادي انجام دهد. مسأله ۱۲۴۸ـ بدون عذر نمی توان از جماعت جدا شد و نیّت فرادی کرد، خواه از اوّل تصمیم بر این کار داشته باشد، یا در اثناء نماز. مسأله ۱۲۴۹ـ هرگاه مأموم به واسطه عذری بعد از حمد و سوره امام از او جدا شد و نیّت فرادی کرد لازم نیست حمد و سوره را بخواند، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نيّت فرادي کند بايد آن مقدار را که امام نخوانده بخواند. مسأله ۱۲۵۰ـ اگر در اثناء نماز به خاطر عذری نیّت فرادی کند نمی تواند دوباره به جماعت برگردد و نیز اگر مردّد شود که نیّت فرادي کند يا نکند و بعد تصميم بگيرد نماز را به جماعت تمام کند جماعت او اشکال دارد، امّا هرگاه شك كند كه نيّت فرادي كرده يا نه، بنا مي گذارد بر اين كه نيّت فرادي نكرده است. مسأله ۱۲۵۱ـ اگر موقعی که امام در رکوع است به او اقتدا کند و به رکوع رود و به رکوع امام برسد نماز او صحیح است، خواه امام ذکر ركوع را گفته باشد یا نه و ركعت اوّل او حساب می شود، امّا اگر به ركوع امام نرسد نمازش را بطور فرادی تمام كند و بنابر احتیاط واجب اعاده نمايد، همچنين اگر شك كند به ركوع امام رسيده يا نه. مسأله ۱۲۵۲ـ در رکعتهای دیگر نماز (غیر از رکعت اوّل) نیز باید خود را به رکوع امام برساند و گرنه جماعت او اشکال دارد. مسأله ۱۲۵۳ـ اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و پیش از آن که به اندازه رکوع خم شود امام سر از رکوع بردارد، نیّت فرادی می كند و نمازش صحیح است و اعاده ندارد. مسأله ۱۲۵۴ـ هرگاه در اوّل نماز یا در بین حمد و سوره اقتدا کند و خود را به رکوع امام نرساند جماعت او صحیح نیست، مگر این که عذری داشته باشد. مسأله ۱۲۵۵ـ اگر موقعی به جماعت رسد که امام مشغول خواندن تشهّد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب نماز جماعت برسد باید نیّت کند و تکبیره الاحرام بگوید و بعد بنشیند و تشهّد نماز را با امام بخواند، ولي سلام نگويد و کمي صبر کند تا امام سلام نماز را بگويد، بعد بايستد و نماز را ادامه دهد، يعني حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اوّل نماز خود حساب كند. مسأله ۱۲۵۶ـ اگر در رکعت دوم اقتدا کند قنوت و تشهّد را با امام می خواند و احتیاط آن است که موقع خواندن تشهّد زانوها را از زمین بلند کند و تنها انگشتان دست و سینه پا را بر زمین بگذارد (و به صورت نیمه خيز بنشيند) و بعد از تشهّد امام برخيزد و حمد و سوره بخواند و اگر براي سوره وقت ندارد، حمد را تمام کند و در رکوع، خود را به امام برساند. مسأله ۱۲۵۷ـ کسی که در رکعت دوم امام اقتدا می کند، باید در رکعت دوم نماز خودش که ركعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهّد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد و خود را به امام برساند و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد يك مرتبه بگويد و در ركوع خود را به امام برساند. مسأله ۱۲۵۸ـ اگر امام در رکعت سوم یا چهارم باشد و مأموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمی رسد، بنابر احتیاط واجب باید صبر کند تا امام به رکوع برود بعد اقتدا كند. مسأله ۱۲۵۹ـ هرگاه در رکعت سوّم یا چهارم به امام اقتدا کند، باید حمد و سوره را بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد فقط حمد را بخواند و خود را در رکوع به امام برساند. مسأله ۱۲۶۰ـ کسی که اطمینان دارد اگر سوره را بخواند به رکوع امام می رسد، احتیاط واجب آن است که سوره را بخواند و در این حال اگر سوره را بخواند و اتفاقا به رکوع امام نرسد جماعتش صحیح است. مسأله ۱۲۶۱ـ اگر امام ایستاده باشد و مأموم نداند در کدام رکعت است می تواند اقتدا کند و حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و نمازش صحیح است، خواه معلوم شود امام در رکعت سوم و چهارم بوده، یا در رکعت اوّل و دوم، به شرط این که نماز ظهر و عصر باشد كه حمد و سوره را امام آهسته می خواند. مسأله ۱۲۶۲ـ اگر خیال می کرد امام در رکعت اوّل یا دوم است و حمد و سوره را نخواند و بعد از رکوع فهمید که رکعت سوم و چهارم بوده، نمازش صحیح است، ولی اگر پيش از رکوع بفهمد بايد حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد فقط حمد را بخواند و در ركوع، خود را به امام برساند. مسأله ۱۲۶۳ـ هرگاه مشغول نماز مستحبّی باشد و جماعت برپا شود چنانچه می ترسد اگر نماز خود را تمام کند به جماعت نرسد مستحبّ است آن نماز را رها کند و مشغول جماعت شود. مسأله ۱۲۶۴ـ هرگاه مشغول نماز واجب است و جماعت برپا شود، چنانچه وارد رکعت سوم نشده و می ترسد اگر نماز را تمام کند به جماعت نرسد مستحبّ است نیّت خود را به نماز مستحبّی برگرداند و آن را دو رکعتی تمام کرده، خود را به جماعت برساند. مسأله ۱۲۶۵ـ اگر نماز امام تمام شود و مأموم هنوز مشغول تشهّد یا سلام است لازم نیست نیّت فرادی کند. مسأله ۱۲۶۶ـ کسی که یک رکعت از امام عقب مانده، وقتی امام تشهّد را می خواند احتیاط آن است که زانوها را از زمین بلند کند و انگشتان دست و سينه پا را بر زمين بگذارد و همراه او تشهّد بخواند، يا ذكر بگويد و اگر تشهّد آخر است صبر كند تا امام سلام نماز را بگويد و بعد برخيزد و ادامه دهد. شرایط امام جماعت مسأله ۱۲۶۷ـ امام جماعت باید «بالغ» و «عاقل» و «عادل» و «حلال زاده» و «شیعه دوازده امامی» باشد و قرائت را صحیح بخواند و اگر مأموم مرد است امام هم باید مرد باشد، ولی امامت زن براي زن مانعي ندارد و هر انساني حلال زاده است خواه مسلمان يا غير مسلمان، مگر اين که خلاف آن ثابت شود. مسأله ۱۲۶۸ـ «عدالت» یک حالت خداترسی باطنی است که انسان را از انجام گناه کبیره و تکرار گناه صغیره باز می دارد و همين اندازه که با کسي معاشرت داشته باشيم و گناهي از او نبينيم نشانه وجود عدالت است و اين را حسن ظاهر كه حاكي از ملكه باطن است مي گويند. مسأله ۱۲۶۹ـ کسی که سابقاً عادل بوده هرگاه شک شود که بر عدالت باقی مانده است یا نه باید گفت عادل است، مگر این که یقين به خلاف پيدا شود. مسأله ۱۲۷۰ـ کسی که ایستاده نماز می خواند نمی تواند به کسی که نشسته یا خوابيده نماز مي خواند اقتداکند و کسي كه نشسته نماز مي خواند نمي تواند به كسي كه خوابيده نماز مي خواند اقتدا كند. مسأله ۱۲۷۱ـ اگر امام جماعت با تیمّم یا وضوی جبیره ای نماز می خواند مي توان به او اقتدا کرد، ولي اگر به واسطه عذري با لباس نجس از روي ناچاري نماز مي خواند بنابر احتياط واجب نبايد به او اقتدا کرد، همچنين کسي که نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري کند و همچنين زن مستحاضه و بطور کلّي هر كس نماز خود را به سبب عذري ناقص مي خواند حق ندارد امام جماعت براي ديگران شود (بنابر احتياط واجب) مگر آنچه در بالا درباره تيمّم يا وضوي جبيره اي گفته شد. مسأله ۱۲۷۲ـ کسی که بیماری جذام (خوره) یا برص (پیسی) دارد بنابر احتياط نمي تواند امام جماعت شود حتّي براي مثل خودش. ادامه احکام جماعت مسأله ۱۲۷۳ـ مأموم باید امام را در نیّت خود معیّن کند، ولی دانستن اسم او لازم نیست، مثلاً همین اندازه که نيّت کند اقتدا به امام حاضر مي کنم و عدالت و ساير جهات در او جمع باشد کافي است. مسأله ۱۲۷۴ـ ماموم باید غیر از حمد و سوره همه چیز نماز را خودش بخواند و حمد و سوره در صورتی از او ساقط است که در رکعت اوّل و دوم با امام نماز بخواند، امّا اگر در رکعت سوم و چهارم در حال قیام امام، اقتدا کند باید حمد و سوره را خودش بخواند. مسأله ۱۲۷۵ـ اگر مأموم صدای قرائت امام را در نمازهای صبح و مغرب و عشاء بشنود باید حمد و سوره را ترک کند و اگر صدای امام را نشنود جایز است حمد و سوره را بخواند، ولی بايد آهسته بخواند، امّا در نمازهاي ظهر و عصر احتياط واجب آن است که هميشه حمد و سوره را ترک نمايد، امّا ذکر گفتن بطور آهسته جايز، بلکه مستحبّ است. مسأله ۱۲۷۶ـ هرگاه مأموم بعضی از کلمات حمد و سوره امام، یا صدای همهمه او را بشنود احتیاط واجب ترک حمد و سوره است. مسأله ۱۲۷۷ـ اگر مأموم سهواً حمد و سوره را بخواند، یا گمان کند صدایی را که می شنود صدای امام نیست و حمد و سوره را بخواند و بعد بفهمد صداي امام بوده نمازش صحيح است و هرگاه شک کند صداي امام است يا صداي کس ديگر بنابر احتياط حمد و سوره را نخواند. مسأله ۱۲۷۸ـ مأموم نباید تکبیرة الاحرام را پیش از امام بگوید، ولی در ذکرهای ديگر مانع ندارد، هرچند احتياط مستحب آن است که اگر صداي امام را بشنود پيش از او نگويد. مسأله ۱۲۷۹ـ مأموم باید کارهای نماز را مانند رکوع و سجود جلوتر از امام انجام ندهد، بلکه همراه امام یا کمی بعد از او به جا آورد و اگر سهوا پیش از امام سر از رکوع بردارد باید دوباره به رکوع برود و با امام سربردارد و زيادي ركوع در اينجا نماز را باطل نمي كند، ولي اگر به ركوع برگردد و پيش از آن كه به ركوع برسد امام سر بردارد نمازش باطل است. مسأله ۱۲۸۰ـ هرگاه مأموم خیال می کرد امام سر از سجده برداشته، او هم سر از سجده برداشت، باید دوباره به سجده برود و اگر این کار در هر دو سجده واقع شود زیادی دو سجده که رکن است نماز را در اينجا باطل نمي کند، امّا اگر به سجده برگردد در حالي که در همان لحظه امام سر از سجده برداشته است، اگر در يك سجده چنين اتفاق افتد نمازش صحيح است و اگر در دو سجده باهم باشد نمازش باطل مي شود. مسأله ۱۲۸۱ـ اگر اشتباهاً سر از رکوع یا سجده بردارد و سهواً یا به خیال این که به امام نمی رسد به رکوع یا سجده نرود نمازش صحيح است. مسأله ۱۲۸۲ـ هرگاه مأموم سهواً قبل از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر سر بردارد به مقداری از قرائت امام می رسد باید برگردد و قرائت امام را درک کند و با او به رکوع رود و هرگاه می داند به چیزي از قرائت امام نمي رسد احتياط واجب آن است که سر بردارد و با امام نماز را تمام كند و نماز را دوباره بخواند. مسأله ۱۲۸۳ـ در تمام مواردی که مأموم باید برگردد اگر عمداً برنگردد نمازش اشکال دارد. مسأله ۱۲۸۴ـ اگر امام در رکعتی که تشهّد ندارد اشتباهاً تشهّد بخواند، یا در رکعتی که قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، مأموم نباید تشهّد و قنوت را بخواند، ولی نمی تواند پيش از امام برخيزد، يا پيش از امام به رکوع رود، بلکه بايد مطلب را با علامت و اشاره اي به او حالي كند، و اگر نشد صبر كند تا امام تشهّد و قنوت را تمام كند و بقيّه نماز را با او بخواند. اموری که در نماز جماعت مستحبّ است مسأله ۱۲۸۵ـ مستحبّ است امور زیربه امید ثواب الهی در جماعت رعایت شود: ۱ـ اگر مأموم یک مرد است در طرف راست امام، کمی عقب تر از او بایستد و اگر یک زن است در طرف راست امام طوری بایستد که جاي سجده اش مساوي زانو يا قدم امام باشد و اگر يک مرد و يک زن يا يك مرد و چند زن باشند مرد طرف راست امام و باقي پشت سر امام مي ايستند و اگر چند مرد يا چند زن باشند همه پشت سر امام مي ايستند و اگر چند مرد و چند زن باشند مردها پشت سر امام و زنها پشت سر مردها بايستند. ۲ـ اگر امام و مأموم هر دو زن باشند در يك صف مي ايستند، ولي امام كمي جلوتر مي ايستد. ۳ـ امام در وسط صف بايستد و اهل علم و فضيلت و تقوا در صف اوّل بايستند. ۴ـ صفهاي جماعت منظم باشد آنچنان كه شانه هاي آنان رديف يكديگر قرار گيرد و ميان كساني كه در يك صف ايستاده اند فاصله اي نباشد. ۵ـ بعد از گفتن «قَدْ قامَتِ الصَّلاة» مأمومین همگی برخیزند و آماده جماعت شوند. ۶ـ امام جماعت حال مأمومی را که از دیگران ضعیف تر است رعايت کند و عجله نکند تا افراد ضعيف به او برسند، همچنين رکوع و سجود و قنوت را زياد طولاني نکند، مگر اين که بداند همه كساني كه به او اقتدا كرده اند آمادگي دارند.۷ـ امام جماعت هنگام قرائت حمد و سوره صداي خود را بلند كند تا مأمومين بشنوند ولي نه بيش از اندازه. ۸ـ اگر امام در ركوع بفهمد شخص يا اشخاصي تازه رسيده اند و مي خواهند اقتدا كنند ركوع را كمي طول بدهد تا به او برسند، ولي بيش از دو برابر ركوع معمولي طول ندهد، هرچند بداند شخص يا اشخاص ديگري نيز مي خواهند اقتدا كنند. اموری که در نماز جماعت مکروه است مسأله ۱۲۸۶ـ شایسته است به امید ثواب از امور زیر بپرهیزند: ۱ـ اگر در صفهای جماعت جا باشد نمازگزار تنها نایستد. ۲ـ مأموم ذکرهای نماز را طوری نگوید که امام بشنود. ۳ـ مسافری که نماز ظهر و عصر و عشا را شکسته مي خواند براي کساني که مسافر نيستند امامت نكند، همچنين كسي كه مسافر است به شخص حاضر اقتدا نكند (البته منظور از كراهت در اينجا كمتر بودن ثواب است وگرنه نماز جماعت در هر صورت ثواب دارد). مسأله ۱۳۰۷ـ وقت نماز عید فطر و قربان از اوّل آفتاب است تا ظهر، ولی مستحبّ است نماز عید قربان را بعد از بلند شدن آفتاب بخواند و در عید فطر مستحبّ است بعد از بلند شدن آفتاب افطار کند و زکات فطره را بدهد و بعد نماز عید را بجا آورد.
تاریخ به روز رسانی:	۱۳۹۵/۰۹/۲۹
تعداد بازدید:	۱۰۷۵۲۲